Liander heeft een nieuw regiokantoor in Sloterdijk/Westpoort. Net opgeleverd maar nu al gegadigde voor de Nationale Houtprijs. Een robuust houten skelet vormt de binnenkant met daaromheen een gevel van cortensstaal. Hoe industrieel wil je het hebben?
Waar in Amsterdam vind je nou een collectie transformatorhuisjes, meterkasten en haspels? Het kan niet anders: op een binnenterrein van Liander in Westpoort. Dit is het openlucht oefenterrein voor elektromonteurs in opleiding, ze kunnen zich uitleven op groezelige, ondergespoten betonnen kasten in alle soorten en maten. Een elektrotechnisch openluchtmuseum dat je door de spijlen van het hek kunt bewonderen.
Liander heeft een nieuw regiokantoor naast de havens in Westpoort op een grasveld dat lang op een bestemming lag te wachten. Hier houdt Amsterdam op en strekt zich een industriegebied uit wat je al bijna niet meer kunt voorstellen in de aangeharkte stad in de metropool van nu. Dat regiokantoor, ontworpen door het Groningse bureau De Zwarte Hond, sluit in zijn industriële uitstraling aan bij de omgeving. Buitenmuren van roestbruin cortensstaal rijzen op uit een sompige ondergrond, want de grondcondities in Westpoort zijn niet de best denkbare. Daardoor was Liander gedwongen de parkeergarage bovengronds te plaatsen – ondergronds was bovendien te duur geweest – maar wel zo dat hij makkelijk gedemonteerd kan worden. Op het dak strekt zich een imposant veld van zonnepanelen uit.
Het complex bestaat uit een hoge kantoortoren, dan het oefenterrein erachter, vervolgens de garage en aan de stadskant een magazijn met zaagtanddaken. In dat magazijn met een stalen overkapping liggen de kabels, leidingen, pijpen en katrollen opgeslagen die nodig zijn voor de energie- en gasvoorziening in Amsterdam. Liander, het vroegere GEB, bedient behalve Amsterdam, Noord-Holland, Friesland, Gelderland, Flevoland met als hoofdkantoor (Alliander) in Arnhem.
Het moet gezegd, dit is een overrompelend complex dat als een roodbruine centrale in het havengebied opvalt. Mannelijk, robuust, en weer eens ouderwets industrieel. Vorm volgt functie. Desondanks heeft De Zwarte Hond de details niet vergeten. In de ribben van de kantoortoren zijn brievenbussen aangebracht waar vleermuizen kunnen nestelen. De tuinen op het dak en rondom het kantoor zijn ook in de herfst nog een kleurrijke collectie van wilde planten.
Het meest overtuigende is het interieur dat al begint met een hal die uit kloeke houten kolommen en liggers is opgetrokken. Is er een heel Fins bos omgehakt? Nee dit vurenhout komt uit Zuid-Duitsland, Oostenrijk en een beetje Scandinavië. De bouwelementen werden in een Zwitserse fabriek geproduceerd en in Amsterdam geassembleerd. Brandbaar, dat skelet? De kolommen en de balken zijn zo dik dat een vuurtje geen schade kan aanrichten. Bij de assemblage van het houtskelet was het zaak zo snel mogelijk de betonnen wanden op te trekken om te voorkomen dat het hout door vocht zou gaan werken.
In de kantoorruimtes wordt het hout afgewisseld met gladgestreken betonnen vloeren (en daaronder vloerverwarming) en stalen leidingschachten. Het is geen kantoortuin maar eerder een kantoorlandschap met werkeilanden en met vilt beklede concentratieplekken. Die meubels staan vrij in de ruimte. Zo is er een mooi ensemble ontstaan van rust, ruimte, besloten- en openheid. En van hergebruik: het front van de kluisjes is afkomstig van afgedankte bureaubladen.
In de hal ls een patroon in de vloerbedekking gelegd van leidingen en kabels, zoals Liander die gewend is onder het plaveisel aan te leggen. Achter de receptie een lokaal waar de monteurs praktijkonderwijs genieten. Dit regiokantoor is niet alleen het zenuwcentrum voor de stroom- en gasvoorziening in de stad maar ook een bedrijfsschool.
Liander was tot dusver gehuisvest in een gebouw aan de Spaklerweg dat verlaten moest worden voor de woningbouw in het Amstelkwartier. Bovendien liep de erfpacht af. Omdat de gemeente bepaalde dat een nieuw industrieel complex buiten de ring moest komen, viel het oog op dit grasveld in Westpoort. Dat het duurzaam moest zijn met een zo laag mogelijke CO2-uitstoot, is voor een bedrijf dat zich stort op de energietransitie, vanzelfsprekend. Die energietransitie wordt zichtbaar in de afbeeldingen in het interieur.
Minstens zo bijzonder is dat administratieve functies, werk- en leerplekken met elkaar zijn verbonden waardoor er in de gemeenschappelijke ruimtes een dynamiek ontstaat, een saamhorigheidsgevoel onder de werknemers.
Nu nog ligt Liander aan het einde van de Basisweg op een plaats waar de stad lijkt op te houden. Bepaald makkelijk was het niet om het langwerpige kavel zodanig in te richten voor een aansprekend regiokantoor. De architecten hebben daardoor een trein van gebouwen ontworpen met een toren aan het uiteinde. Dit is nu al een landmark, waar de stad als het ware naar toe kruipt. Het is immers niet uitgesloten dat uiteindelijk de woningbouw hierop wordt aangesloten. In dat geval kan het hele complex gedemonteerd ofwel heringericht worden. En krijgt het houtskelet een nieuwe gebruiker.
-