Een buitenbeentje in Buitenveldert
Met Q-residences zet de Amerikaanse star-architect Jeanne Gang voet aan de wal in Europa. Haar schepping Quartz mag dan minder uitbundig zijn dan haar Aqua-toren in Chicago, het is wel een soort toren die Amsterdam – en Nederland – tot dusver niet kende.
Architectuur meets couture: alsof de architect baleinen heeft gedrapeerd rond de Quartz-toren, zo dansen de witte ribben in de nieuwste attractie van Buitenveldert. Goed beschouwd is het casco een rechthoekige woontoren. Door de golvende balkons heeft Quartz iets weg van een balletdanseres. Het kronkelt, danst en beweegt. De 23 woonlagen van Quartz zijn opgetrokken uit sierbeton met wit cement en natuursteengranulaat. De ontwikkelaar/eigenaar Kroonenberg Groep ziet er op toe dat dit smetteloos blijft en dat de huurders straks geen plastic stoelen op de balkons plaatsen.
In zijn zwierige vorm laat Quartz zich vergelijken met Gaudi, een eigentijdse Gaudi wel te verstaan. Alleen gebruikte de Catalaanse grootmeester mozaïek en metselwerk. Maar de organisch gevormde raamopeningen en het zwierige silhouet hadden niet misstaan in Barcelona. Experimenteerde Gaudi met touwtjes om zijn gebouwen plasticiteit te verlenen, Jeanne van Studio Gang zie je op filmpjes in de weer met ijzerdraad.
Quartz en Qube vormen samen Q-residences, een high end appartementencomplex aan de Buitenveldertselaan. Op de hoek stond vroeger een showroom van Bruynzeel. De gemeente ging akkoord met de komst van een gezichtsbepalende toren op deze hoek met de Van Nijenrodeweg. Mikt Quartz op de welgestelde huurder (en met name expats), Qube bedient het middensegment. Elk denkbare service kan geleverd worden. Een 24 uur per dag bemande portiersloge moet hier in voorzien. Fijn voor de concierge dat er een luchter met bronzen klompjes van Frederik Molenschot boven zijn hoofd hangt en een object van Studio Job aan de wand. Bijzonder is de verhuisservice die de spullen van de huurder via de achteringang levert. Zelfs de dozen hoeven niet te worden uitgepakt.
Gezien het exclusieve karakter staan er twee Pieten in de verhuurbrochures: tuinkunstenaar Piet Oudolf die zijn siergrassen laat opkomen in de plaza tussen de twee blokken. Hij heeft ovalen stalen bakken ontworpen – met verlichting in de rand – waarin het gewas kan gedijen. De andere Piet is Piet Boon, de nazaat van Jan des Bouvrie. Om Boon kun je niet heen als je een gelikt strak interieur wil.
Oudolf en Boon leveren de content voor een opmerkelijk complex van de Amerikaanse architect Jeanne Gang (Studio Gang). Gang, die is gevormd door OMA, wordt bijgestaan door het Amsterdamse bureau Rijnboutt. Het is voor het eerst dat Gang opereert in Europa en dat nota bene in Amsterdam. Dat mag een wapenfeit genoemd worden, omdat Gang de eerste vrouw is die de hoogste wolkenkrabbers van Chicago heeft gerealiseerd. Een topvrouw dus. Ze werd een paar jaar geleden uitgeroepen tot de beste vrouwelijke architect ter wereld en Time Magazine noemde haar een van de invloedrijkste personen.
Die Amerikaanse wolkenkrabbers zijn kolossaal en nog meer sculpturaal dan de Q-residences. Aqua uit 2009 is uitgegroeid tot een van de meest gefotografeerde torens in Chicago dankzij een silhouet dat eruit ziet als een druipende ijsberg. Langwerpige balkons slingeren zich om het skelet, en laten soms ruimte voor glazen raampartijen. Iets strakker maar een stuk hoger is de Vista-toren, ook in Chicago, de hoogste van de stad nu. Het is een nieuwe en revolutionaire stap in de hoogbouw-architectuur.
Buitenveldert heeft dus iets om trots op te zijn. Want eerlijk is eerlijk, het stadsdeel uit de jaren vijftig staat niet bekend om zijn verbeeldingsvolle architectuur. Het is het soort modernisme dat bijna gelijk staat met de ultieme saaiheid. Toch weet de Kroonenberg-groep, die Gang naar Nederland haalde, Buitenveldert te verkopen als een idylle. Dat klopt voor het grootste gedeelte: volop groen, luxueuze winkels (met het Gelderlandplein als Aziatisch mekka) en natuurlijk de Zuidas.
Is de dronkenmansdroom van Q geen breuk met de eenvormigheid van rijtjeswoningen en blokken van vier verdiepingen? Hier past een genuanceerd antwoord op. Ja, omdat Q een nieuwe vorm van architectuur is die als een soort meteoriet in een doodgewone wijk is terechtgekomen. En nee, omdat met name het lage deel, Qube met acht etages, een voorbeeldige aansluiting vormt met de middelhoogbouw ernaast. Het vierkante Qube kent royale balkons waar een schuin geplaatst raam de natuurlijke scheiding vormt met het balkon van de buren. Dat mag je een vondst noemen. Gang zelf twijfelt niet aan de juistheid van de locatie: ‘Ons uitgangspunt is altijd om te kijken wat we op een specifieke plek kunnen toevoegen. Een gebouw staat nooit op zichzelf.’
En hoe is het binnen? Het spreekt vanzelf dat de penthouses weidse uitzichten bieden op Zuidas en de Johan Cruyff Arena in de verte. In de badkamer baad je in de groene omgeving. Op de vloer het geluidwerende pvc in een eikenmotief, warmtekoudeopslag ontbreekt maar in de plaats daarvan een warmtepomp en stadsverwarming. En ach gut, een handdoekradiator. De plattegronden hadden verrassender gekund en de plaatsing van de keuken komt de ruimte niet overal ten goede. Maar ja, welke expat kookt nu?
Maar dat zijn futiliteiten. Want Q bezorgt Buitenveldert een landmark en dat kun je van de meeste projecten daar niet zeggen.