Een stad bestaat bij de gratie van contrasten en al helemaal Amsterdam: koop naast huur, klein naast riant. Het komt allemaal samen aan de noordoostkant van de Zuidas waar Crossover ‘wedijvert’ met The Newton. Een vergeten stuk stad is een woonwijk geworden. Een startblok huisvest er vluchtelingen en statushouders.
De tegenstelling is opvallend en grootschalig: de architectuur in Amsterdam en daarbuiten beweegt zich enerzijds tussen piepkleine huisjes of studio’s en megablokken anderzijds. Tiny houses gaan zij aan zij met giganten als de kantoren van Booking, Uber, Edge West en WTC. In sommige gevallen gaan ze samen, zoals in het nieuwe complex Crossover in het noordoostelijk deel van de Zuidas aan de Gelrestraat. Dit is een interessante mix van kantoren, horeca, tien koopwoningen en 120 startblokstudio’s, verhuurd door Lieven de Key.
Het startblok deed pakweg twee jaar geleden zijn intrede. De woningen zijn bedoeld voor werkende jongeren, vluchtelingen en statushouders. Eerder dit jaar kwam het startblok Riekerhaven slecht in het nieuws door een verwoestende brand aangesticht door een verwarde statushouder. De metalen gevel smolt als het ware voor je ogen weg.
Dat zal bij Crossover niet snel gebeuren. De gevel is opgebouwd uit lichtbruine baksteen strips die gemaakt zijn van bouwafval. Wie wat sloopt, heeft wat tegenwoordig. De vlakken zijn per geveldeel heel verschillend ingevuld, aan de voorzijde met glas en Franse balkons, aan de achterzijde met een spannend gesloten metselverband. De steentjes steken als puisten uit de gevel. Dat is het geheim van een geslaagd megablok: het verveelt nergens. Om het verkeerslawaai te weren heeft Crossover aan de A10-zijde en de kopse kanten een dove gevel. Suskasten met ventilatieschachten laten frisse lucht binnen maar het geluid buiten.
Crossover ontworpen door Team V Architectuur, heeft elke kantoorverdieping aangesloten op een dakterras maar ook de bewoners hebben drie dakterrassen tot hun beschikking. Luchtbruggen verbinden de vleugels. Lichtschachten met binnenhoven met veel groen boren zich door de verdiepingen heen. Leuk detail zijn de bakken aan de balustrades waar bewoners hun persoonlijke moestuin kunnen beplanten. Om de gemeenschapszin te bevorderen zijn de galerijen breder dan normaal en daarnaast zijn er collectieve ruimtes voor vergaderingen en presentaties, yoga, film of studie. Zo heb je een vorstelijke entree tot de Nederlandse samenleving, valt te hopen.
In 2004 werd met veel bombarie aangekondigd dat op deze plek het nieuwe musicaltheater van Van den Ende gebouwd zou worden. De crisis en Halbe Zijlstra gooiden roet in het eten. Tien jaar later werden de plannen definitief in de ijskast gestopt. Tot voor kort stond vlak naast Crossover Old School, een no-nonsense blok uit de jaren zestig dat plaats bood aan startups, journalisten van de Coöperatie en mensen uit de creatieve industrie. Om onbegrijpelijke redenen is de school (een gemeentelijk monument) gesloopt terwijl het terrein volgens de programmering van de Zuidas voorlopig onbebouwd blijft. Wat hadden hier veel jonge talenten of woningzoekenden hun geluk kunnen beproeven. Een kale vlakte, wat heb je daaraan? Of zou de chique buurt ernaast bevreesd zijn geweest voor bouwoverlast?
De noordoostkant van de Zuidas is een raar stukje stad, dat ingeklemd zit tussen de Kennedylaan en de Ring A10. De RAI en het Nhowhotel liggen aan de overkant. Het moet een flinke opgave zijn geweest om Crossover ‘doof’ te maken te midden van zoveel infrastructuur. Dat lukt niet overal. Juist aan de kant van de A10 liggen studio’s van 50 vierkante meter met een voortuintje plus betonnen bank – het was beter geweest als die voorzieningen aan de andere kant van Crossover hadden gelegen. Dat had de levendigheid van de Gelrestraat bevorderd: nu liggen de ingangen van de fietsenstallingen aan die kant.
Het wordt bijna gewoon dat de gevel is bekleed met groen: op de kop van het gebouw (de kantoren) stroomt een waterval van terrassen met planten. Modieus is verder de sterk uitkragende voorgevel waaronder een café-restaurant is gepland. Dat kon in samenhang met het Hogelandplein voor de deur wel eens een aantrekkelijke plek worden.
Het is opmerkelijk en verrassend dat dit vergeten woonwijkje achter de Zorgvlied-begraafplaats in een paar jaar tijd een volwaardige buurt is geworden. Het ROC levert het studentikoze rumoer en de straten hebben de allure van lanen met veel groen. En daar staat dan als een komeet van een andere planeet het voormalige Russische handelscentrum (het ‘spionnenpand’) tussen, dat de afgelopen maand twee keer is gekraakt. Volledig afgeschermd door hoog opschietend groen en afgesloten met roestige hekken: het is een Fremdkorper aan de Veluwelaan. Het is te hopen dat deze ‘bunker’ snel wordt opengegooid want extra woningen kan de stad wel gebruiken.
Voorlopig voorziet Crossover in die behoefte en anders wel The Newton – van diederendirrix architecten – dat ertegenover wordt opgeleverd. Een stemmig gebouw met zijn dieprode baksteen in het hogere huursegment. Over tegenstellingen gesproken: het is jong tegenover gesetteld, het is buitenlands tegenover Nederlands, klein tegenover riant. Dat maakt de zuidelijke Rivierenbuurt in een notendop typisch Amsterdams.