De Albert Cuypgarage heeft de Betonprijs 2019 gewonnen. Daarvan is bovengronds weinig te merken, maar onder de Boerenwetering is een kunststukje gerealiseerd, uniek voor Amsterdam.
Beeld: Eva Plevier
De Albert Cuypgarage is onderscheiden met de nationale Betonprijs. Dat is op zich geen wereldnieuws want in de bouw en de architectuur is men scheutig met prijzen − het lijkt de literatuur wel. Maar in dit geval is de bekroning het vermelden waard. Het is de eerste parkeergarage die onder een Amsterdamse gracht, de Boerenwetering om precies te zijn, is gebouwd. Een technisch hoogstandje van Max Bögl (de aannemer die ook de Noord/Zuidlijn bouwde) en ZJA Architecten.
Wat een prijs voor deze garage rechtvaardigde was de combinatie van onderwaterbeton met staalvezels waardoor de vloer lichter kon worden uitgevoerd en er minder beton dan gewoonlijk nodig was. Er hoefde zo minder diep gegraven te worden, wat zowel de overlast als de risico’s verkleinde.
Grotendeels autovrij
Desalniettemin hebben De Pijp en de omwonenden het geweten. Ruim twee jaar was het een bouwput, werd de buurt geteisterd door bouwverkeer (betonmolens). Sinds de garage in gebruik is genomen − in 2018 − lijkt de openbare ruimte gladgestreken, is er niets meer zichtbaar van de overlast en ellende. Met keitjes en straatmeubilair is een flaneerbare kade geschapen.
Het enige wat er van de garage is te zien, zijn de glazen liftkooien en natuurlijk de in- en uitrit, die zijn voorzien van een elegante glazen balustrade. Plotseling heeft de Ruysdaelkade een chique aanblik gekregen, en dat voor een verdwaalde rosse buurt.
Een paar maanden na de oplevering rapporteerde Het Parool nog dat de garage vanwege de leegstand niet bijster succesvol was. Wie nu de ruimte beziet, kan constateren dat de vakken zijn gevuld en dat ook de fietsenstalling vlak onder straatniveau wordt benut.
De belangrijkste reden om een parkeergarage op deze plek te realiseren was de wil van het (voormalige) stadsdeel om de nauwe straten tussen de Boerenwetering en Ferdinand Bolstraat grotendeels autovrij te maken. Zogeheten zoekverkeer maakte de straatjes weinig comfortabel, om niet te zeggen onleefbaar.
Op de borden aan de waterkant tonen foto-impressies welke toekomst de Frans Halsstraat te wachten staat. Rolschaatsende kinderen over de klinkers, veel groen langs de gevels en in plantenbakken, leef- en speelstraten met andere woorden.
Het is een idylle die op meer plekken in Amsterdam tot leven gaat komen, of de automobilist dat nu wil of niet. De Albert Cuypgarage compenseert de weggevallen parkeerplaatsen op straat − nu al is merkbaar dat het straatbeeld rustiger en relaxter is. In dat opzicht kan de garage model staan voor meer parkeerfaciliteiten in de stad.
Logisch model
Is een parkeergarage als deze wel een gebouw? Die vraag kun je ook stellen bij de prachtige fietskelder onder het Beursplein of de al wat oudere busgarage onder het Museumplein. Niet in de zin dat een gebouw gedefinieerd wordt als een omsloten ruimte met een façade, muren en plafonds.
Er zijn andere ingrediënten in het spel, zoals een overzichtelijke hal met zo min mogelijk pilaren, waar je comfortabel de auto kunt wegzetten. Liefst niet te steile hellingbanen en gescheiden voetpaden. Prettig aan de Albert Cuypgarage is de langgerekte vorm waardoor de ruimte in één oogopslag is waar te nemen − dat is een duidelijk verschil met een gestapelde garage, waardoor je je eerder in een doolhof waant.
Het model van ZJA Architecten is zo logisch dat het vreemd is dat het niet eerder onder de gracht is toegepast, hoewel de bovengrondse ruimte wel royaal moet zijn voor de in- en uitritten. Dat maakt onderwater parkeren in het Wallengebied bijvoorbeeld ondenkbaar.
Nu de Amsterdamse politiek de strijd heeft aangebonden met het − niet buurtgebonden − autoverkeer, ligt het voor de hand dat de Albert Cuypgarage een vervolg krijgt. En het is fijn om te zien dat de ecologische zone in de Boerenwetering gespaard is gebleven. Alsof er onder de planten niets is gebeurd.