Bijna een decennium is er gewerkt, gepuzzeld en geboetseerd aan Republica, een stadsoase aan de Papaverweg. Vijf blokken met vreemde namen zoals de Fat Lady, The Short guy, The Small Girl en The Joker verhullen een inhoud en ambitie die pas aan de oppervlakte komt als je achter gevels duikt.
Zwembad op het dak van het hotel
Hergebruikte steen
Superlofts, een vinding van Mark Koehler Associates, vindt zijn oorsprong op IJburg rond 2010 toen zich een crisis in de bouw voordeed. Waarom zou je in plaats van grond geen lucht verkopen, is eenvoudig gezegd het principe. Lucht dat wil zeggen gestapelde ruimtes die door de bewoners zelf ingericht kunnen worden. En omdat het lofts zijn, betekent dat hoog en ruim, licht en uitnodigend. Vijf meter moet de maximale hoogte zijn en wie daar een entresol in wil hangen, kan zijn gang gaan. Maar de bewoner kan het ook als vide of atrium laten.
Dat principe heeft Koehler uitgewerkt aan de Haparandaweg in de Houthavens en sinds kort verder in Republica. Dat ligt in het hart van Buiksloterham, dat zich langzamerhand ontpopt als een kraamkamer van nieuwe stedenbouw en architectuur. Republica dient volgens Koehler opgevat worden als een stadsstaat, een oase waar mensen wonen, werken, sporten en recreëren. Het liefst allemaal tegelijk en het liefst ook divers en levendig.
Restaurant Papillon
Daartoe bestaat Republica uit een ensemble van vijf totaal verschillende gebouwen, waarvan de superlofts voorkomen in een groengrijs torentje in het midden. Skinny Lad heet dit uit gerecycled beton opgetrokken bouwwerk. Kopers kochten een frame en konden vervolgens uit een toolbox kiezen welk type balkon ze wensten, halfrond of een glazen doos. Het bezorgt de zuidgevel een speelse en afwisselende aanblik. Daarachter staat een volledig uit Corten staal opgetrokken blok waar flexibele werkplekken zijn ondergebracht. De zaagtanddaken bevatten zonnepanelen. Aan de kant van de Papaverweg een langwerpig blok met hergebruikte bakstenen, verkleurd, wit uitgeslagen en ‘slordig’ gemetseld. Alsof dit blok met horeca in de plint er al decennia heeft gestaan. Daarmee refereert Republica aan de vroegere fabriekshallen in dit deel van Noord.
Het principe van Republica is dat van de open stad, een fenomeen dat voor Amsterdam met zijn gesloten bouwblokken niet goed kent. Je dwaalt op een plateau met witte tegels tussen de vijf blokken in, kan zitten op een betonnen bank met planten in het midden. Dat blijkt verrassend genoeg de ontluchting van de parkeergarage te herbergen. En dat niet alleen: hier wordt het regenwater opgevangen en via een grijs water-systeem teruggepompt.
Republica is dan ook niet zomaar een stadswijkje, het is een experiment waar de bewoners gezamenlijk de energie inkopen, waar het afval via stortkokers wordt vermalen en weer opnieuw stroom opleveren. Geen wonder dat Koehler met zijn opdrachtgever Machiel Brautigam (ex directeur van Droog Design) zeker tien jaar heeft gedaan om het concept tot project te laten worden.
Hoe zeer wonen, recreëren en werken kunnen samengaan komt samen in het slanke langwerpige blok aan de zijkant, het Bob W hotel. Het is gestoken in een vergrijsde houtsoort waardoor het op het eerste gezicht van anoniem oogt. De verrassing zit achter de gevel. Flexibele workspaces op de begane grond en op het dak een yogastudio met een restaurant op het dak en daarnaast een terras met sauna en zwembad. De tuinarchitecten de Dakdokters hebben zich uitgeleefd met sparren, struiken en wilde planten.
Sheddaken met zonnepanelen
Zoveel groen had in de binnenplaatsen en -pleinen niet misstaan, het is al met al wat stenig, beaamt Koehler. Tja, een pleintje voor barbecue parties maar hoe vaak komt dat nou voor? Als de architect vanaf het terras rondkijkt gebaart hij naar andere architectuur van zijn hand, Mark – geen toespeling op zijn naam – in het noordoosten, Poppy’s, in aanbouw op de hoek van de Ridderspoorweg en de Klaprozenweg, en een vroege versie van de superlofts aan de Christoffelkruidstraat. We zijn immers in de wilde bloemenbuurt. Daar passen superlofts voortreffelijk in, want hoe aantrekkelijk is dat concept niet? Je koopt een lege huls, een doos van glad gestreken beton en richt die naar eigen inzichten en smaak in. Het voordeel daarvan is dat erfpacht, de kwaal in veel nieuwbouw in Amsterdam, op een (hoog) niveau blijft hoeveel entresols, balkons en mezzanines je er ook inhangt.
Het weinige groen bij een cortens stalen muur
Het open en creatieve concept van Republica kan aanstekelijk werken voor de omgeving, waar aan de oostkant nog loodsen en hallen staan. Die zullen door Buiksloterham opgeslokt worden wat in zekere zin jammer is omdat Amsterdam plekken nodig heeft voor de praktisch opgeleiden. Wat als die verder in de verdrukking komen…..?