De Houten Leeuw is het eerste blok sociale woningbouw in Amsterdam dat in hout is uitgevoerd. Het is tegelijk de laatste nieuwbouw in de Kolenkitbuurt in Amsterdam-West die de afgelopen jaren volledig is getransformeerd en verdicht.
Een geruststellende gedachte: er zijn genoeg productiebossen in de wereld voor de levering van hout in de bouw. Hout groeit weer aan, het vervuilende beton niet. En nog iets geruststellends: met hout voorkom je C02-uitstoot omdat CO2 in de kozijnen, wanden en kolommen is opgeslagen. Er is bovendien berekend dat er veel minder transport nodig was dan bij beton voor de Houten Leeuw, de naam van het eerste blok sociale woningbouw in hout in Amsterdam. Denk aan zware vrachtwagens en cementmolens. Cross Laminated Timber heet dit bouwmateriaal dat er uitziet als spekkoek, alleen vier keer zo dik.
Productie in een fabriek, montage van de modules op de bouwplaats: hoe duurzaam en circulair wil je het hebben? De modules kunnen hergebruikt worden, net als de badcellen met een metalen beplating. Dat is de reden dat de toepassing van CLT in de bouw een hoge vlucht heeft genomen. Mediavaert in Duivendrecht, het hoofdkantoor van Alliander in Westpoort en hotel Jakarta op het Java-eiland: je kunt het Oostenrijkse bos als het ware ruiken en anders wel voelen. De brandveiligheid is gewaarborgd zo werd bij alle projecten benadrukt. Vuur tast weliswaar de schil aan maar dringt niet door in de kern.
Bij de ontwikkeling van de Houten Leeuw in de Kolenkitbuurt deed zich nog een ander voordeel voor. Er kon veel sneller gebouwd worden dan met beton. In november 2023 werden de fundamenten gelegd, in januari van dit jaar werden de houten elementen gestapeld en zie daar, eind november staat het blok met 53 woningen al. Op 20 november trekken de eerste bewoners, jongeren tussen de 18 en 28 jaar erin. Die formule is herkenbaar: na ervaring te hebben opgedaan, moet men doorstromen naar het echte werk. Want zo ruim zijn de studio/appartementen van 35 vierkante meter niet.
Voor Stadgenoot is dit het eerste voorbeeld van sociale woningbouw met een houten constructie, en voor aannemingsbedrijf De Nijs was het ook iets nieuws. Ze moesten de vaklieden van buiten aantrekken. Daar staat dan een goudgeel blok achter de roemruchte kerk. Wacht eens: waar is het hout? Is dat geen lemen of gestuukte gevel? Inderdaad. Er zijn wel houten elementen zoals de omlijsting van de appartementen en wat latwerk aan de zijkant. Voor het echte houten geweld moeten we aan de achterzijde zijn. De architecten Heren 5 noemen het een waterval van trappen. Daardoor hebben de gaanderijen het karakter gekregen van loggia’s of veranda’s, breed genoeg om ze als ontmoetingsplek te kunnen gebruiken. Elke woning bezit een bankje. Dat is de bedoeling van Stadgenoot: de kokervormige appartementjes – je kunt het ook oneerbiedig pijpenlaatjes noemen – dienen een uitlaatklep te hebben.
In de eerste opzet had de corporatie gedacht aan rug-aan-rug woningen met een gang in het midden. De definitieve oplossing is veel sympathieker: elke bewoner kijkt uit op de straat of op de gaanderij aan de achterkant en de binnentuin met volgroeide bomen.
Er is nogal wat gesleuteld aan het ontwerp met een dwingende rol van de welstandscommissie. Een eerste voorstel met steenstrips werd afgeschoten, gelukkig maar omdat dat cheap zou hebben geoogd. Baksteen had voor de hand gelegen gezien de nabije Kolenkitkerk totdat de keus viel op de gestuukte buitengevel. Dat was het uiterlijk van het gesloopte lage gebouw op deze plek, dat stamde uit de jaren tachtig.
De eerste indruk van de Houten Leeuw is die van bescheidenheid en soberheid. In dat opzicht past het bij de look van de strokenbouw in de westelijke tuinsteden, zakelijk dus. Bij alle extravaganza’s in de hoofdstedelijke architectuur van dit moment mag dat een bijzonderheid heten. Op de een of andere manier werkt het in dit straatje achter de Kolenkit, waarvan de metamorfose van oud naar nieuw nu is voltooid. De zorgen die de bewoners hooguit kunnen krijgen is dat de gestuukte gevel door wind en regen zal vervuilen en dat het hout zal vergrijzen. En dat de kolommen onder de galerij zullen werken met een knappend geluid. Dat brengt je dan meteen in de Oostenrijkse bossen.