Pontsteiger is meer een hotel, als je het interieur bekijkt. En van veraf gezien valt de lompe verschijning niet mee. Vreemd genoeg verandert dat op de kop van de Kistdam, waar dit grootste woongebouw van Amsterdam staat.
Foto’s: Eva Plevier
Het zijn weinig vleiende bijnamen die Pontsteiger in de Houthavens ten deel vallen. Toiletblok wordt genoemd, of erger nog: schijthuis. Toen het eerste plan in 2007 werd gepresenteerd had het een neutralere bijnaam: de stoel. Die bijnamen zijn een teken dat het ontwerp van Arons en Gelauff gemengde gevoelens oproept. Je houdt ervan of je haat het.
Er ging een stevige crisis in de bouw overheen voor dit mammoetproject voltooid kon worden. Naar verwachting is Pontsteiger eind dit jaar helemaal gereed. Een meervoudige opdracht in april 2007 lag aan de basis van het complex.
Iconisch
Het betrekkelijk heldere ontwerp van Arons en Gelauff werd verkozen boven dat van Meyer en Van Schooten (bekend van de ING-klapschaats aan de Zuidas), terwijl het New Yorkse bureau Architectonics (Winka Dubbeldam) werd afgekeurd omdat het 'buiten de lijntjes had gekleurd'.
Voorop stond dat op deze plek tegenover de Silodam en aan de oever van het IJ een robuust gebouw mocht of moest komen. Iconisch, als dat al niet zo'n afgekloven begrip is. Of je Pontsteiger mooi vindt of niet, het valt met zijn hoogte van 90 meter niet over het hoofd te zien, zeker in vergelijking met de architectuur van Houthaven die traditioneel en zelfs wat burgerlijk is.
De architecten hebben Pontsteiger zo geplaatst en geschoven dat de door Unesco beschermde binnenstad er geen last van heeft. Kijk je vanaf het terras van het Muziekgebouw dan valt de schijf weg tegen de andere hoogbouw die aan het IJ is verschenen.
Vanaf Noord staat er een immense poort die qua volume en uitstraling een regelrechte blikvanger is. Dat is anders als je Pontsteiger ziet vanaf Prinseneiland en de Willemsvaart - dan laat de poort zich onmogelijk wegcijferen. Opdringerig, met een neiging tot lompheid. Maar vanaf het REM-eiland in Houthavens is het gek genoeg weer een gewone schijf. Het maakt dus nogal wat uit vanuit welk perspectief de stoel of het toiletblok zich laat bekijken.
Zes tinten glazuur
Lopen we de boulevard in wording op - waar ook de steiger voor de pont naar Noord gereedligt - dan wordt het weer een ander verhaal. De gevelsteentjes in zes tinten glazuur van Koninklijke Tichelaar kleuren subtiel de stroken tussen de langwerpige ramen en balkons, het houten plafond onder de onderdoorgang naar het binnenterrein is ronduit chic te noemen.
Wat van veraf lomp lijkt, verandert van dichtbij in elegant dankzij de ellipsvormige en ronde ruimtes op de begane grond waar in de toekomst een brasserie zal komen. Een klein hotel is aan de onrendabele noordoostkant gepland.
Dat Pontsteiger er minder monolithisch uitziet dan bij de eerste aanblik, komt door de onderbroken symmetrie: het brugdeel met zijn V-vormige spanten strekt zich niet over de hele breedte uit en wie goed kijkt, ziet ook dat de brede ramen verspringen. Het gaat ver om de gevel speels te noemen, maar saai is Pontsteiger niet.
Deze maand zijn de eerste van de 252 huurappartementen opgeleverd die allemaal in het lage gedeelte rondom het binnenterrein liggen. De torens en de brug zijn gereserveerd voor 66 uiterst luxueuze appartementen, waarvan de bovenste al vaak in het nieuws kwam door de koper, de Chinees-Nederlandse zakenman Won Yip.
Minder zon
Hij heeft zich daarmee verzekerd van een van de spectaculairste uitzichten op Amsterdam. Dat genoegen krijgen ook de veel bewoners van de lager gelegen huurappartementen, hoewel de goedkoopste het iets minder getroffen hebben. Die hebben wel een uitzicht over het IJ en de NDSM-werf maar zitten in een schaduwrijke hoek aan de noordoostkant.
Ook de appartementen pal onder de brug zullen genoegen moeten nemen met minder zon - dat heb je nu eenmaal met zo'n soort constructie, al hebben de architecten bezworen dat vrijwel iedereen goed bedeeld zou zijn in Pontsteiger. Zij wilden het beter doen dan een wolkenkrabber, waar immers alleen de hoogste etages of de begane grond het aantrekkelijkst zijn.
Woningen als hotelsuites
Dan het interieur. Wie bevreesd is voor een overdosis zonlicht in de appartementen, kan gerust zijn: het zonnescherm daalt automatisch neer. Radiatoren ontbreken, dankzij vloerverwarming en -koeling. Keukens en badkamers zijn uitgerust met de nieuwste apparatuur die inspeelt op het gasloze huishouden.
Er is alleen een groot maar: het inwendige van Pontsteiger doet in alles denken aan een - luxueus - hotel. Gangen met tapijt, wanden bekleed met hout en natuursteen, de gestileerde huisnummers, zelfs de woningen hebben veel weg van hotelsuites.
Het spreekt voor zich dat alleen de puissant rijken hier een plek kunnen bemachtigen - en dat zullen dan grotendeels buitenlanders of investeerders zijn. Voor Britten bijvoorbeeld zijn de huur- en koopprijzen in Amsterdam vergeleken bij Londen een lachertje. Zij zullen de 3000 euro per maand met gemak kunnen opbrengen.
Het valt daarom te vermoeden dat van een gemeenschapsgevoel in Pontsteiger weinig of geen sprake zal zijn - men is opgesloten achter zijn eigen houten brandvrije voordeur. Je kunt je zelfs niet voorstellen dat hier kinderen vrijelijk rondrennen. Typisch een geval van splendid isolation: je kunt je afvragen of dat tien jaar geleden de bedoeling was toen de opdracht werd uitgeschreven.