Op de plaats van een voormalig postkantoor in Nieuw-West is De Citadel gebouwd, een complex van vijf verdiepingen met een opvallende facade. Maar wat zit er achter de gevel en hoe verhoudt het gebouw zich tot de buurt?
Bij de naam Citadel denk je vooral aan een gesloten vesting met hoge muren van baksteen, poorten, torens en kantelen. Maar niet aan een stralend gebouw van wit beton met zigzaggende golvende balustrades. Rare naam dus voor dit nieuwe complex in Slotervaart dat in alle opzichten breekt met de omgeving. Enerzijds is dat de ronduit morsige winkelstrip aan de Pieter Calandlaan, anderzijds het charmante Bluebanddorp, een gemeentelijk monument uit 1959.
Dat Bluebanddorp, dat zijn naam ontleent aan de blauw geschilderde daklijst, is een schepping van F. van Gool, toen architect van de gemeentelijke woningdienst. Zijn vondst zijn geschakelde lage woningen met een geknikte voorkant. Zo heeft iedereen optimaal privacy, een kolenhok annex berging naast de voordeur en een brede woonkamer aan de tuinkant. De woningen liggen rondom een binnentuin. Omdat de laagbouw klein en bescheiden is, is het niet verwonderlijk dat de bewoners de achtertuinen hebben vol gezet met schuurtjes en duivenhokken. Een ontsnapping aan de dwingende architectuur van Van Gool.
De Citadel van MVSA (het bureau van Roberto Meyer) is een eigentijds antwoord op de zaagtandwoningen. Meyer heeft de balkons en balustrades een swingend uiterlijk gegeven, zo speels dat het Bluebanddorp er bijna onder bezwijkt. Op de plek van de Citadel stond een postkantoor dat volgens de buurtbewoners een kwijnend bestaan leidde. Ach ja, banken en postkantoren, ze verdwijnen in een hoog tempo uit het straatbeeld, zoals eerder het geval was met reisbureaus.
De opzet van De Citadel is gezien de artist’s impressies veelbelovend. De appartementen liggen aan vierkante patio’s en beschikken bovenin over dakterrassen. Het spreekt vanzelf dat het platte dak is belegd met zonnepanelen en dat een sedum begroeiing de regen opvangt. Zoals gebruikelijk is de toon van de folders voor de huurders ronkend en zijn de beelden van de interieurs uitnodigend. Helaas, de werkelijkheid is minder riant en zelfs benepen. De appartementen varieren van 42 vierkante meter tot 69 meter en moeten tussen de 1150 en 1400 euro huur per maand opbrengen. Servicekosten komen daar nog bovenop. De indeling van de woningen roept vooral vragen op: een badkamer tegenover de keuken en op afstand van de slaapkamer in sommige woningtypes. Een petieterig zijkamertje aan de gevel waar ternauwernood een ledikant in past. Stadsgeograaf Cody Hochstenbach heeft in deze krant geklaagd over de disproportionele huurprijs in samenhang met de woninggrootte. Amsterdammers zijn kennelijk veroordeeld tot kippenhokken.
De sierlijke gevel is bedrieglijk. Want de binnenhoven erachter zijn niet groter dan 20 bij 20 meter en zullen onvermijdelijk geluidsoverlast oproepen. Bovendien weet de zon er moeilijk in door te dringen. Dan het uitzicht. De bewoners aan de zuidkant hebben het voorrecht van het Bluebanddorp in het vizier, maar wie aan de Reinier Engelmanstraat aan de noordkant woont, kijkt uit op de onaantrekkelijke garageboxen en bergingen achter de winkels aan de Calandlaan. Het is te hopen dat hier snel de slopershamer toeslaat, deprimerender kan een panorama niet zijn.
Het is goed voor te stellen dat het ontwerp van MVSA als winnaar van een competitie werd uitgeroepen omdat de gedachtegang sympathiek is: een moderne versie van de zaagtandwoningen. Bovendien staat de Citadel op een sokkel met uitsparingen voor groen: dat is meegenomen. Maar het contrast tussen het witte slagschip en de aanpalende volkswijk is schrikbarend. Immers alleen vermogende huurders kunnen terecht in de Citadel, terwijl Bluebanddorp typisch sociale woningbouw is, zoals het in 1959 was bedoeld.
Goed beschouwd is de naam van het complex dan toch passend. Je rijdt de auto de parkeergarage in, gaat binnendoor naar je appartement en hebt met de buurt niets te maken. Oh ja, op het balkon met de schuin geplaatste balustrade: zie daar maar eens behoorlijk een terrastafel tegenaan te schuiven.
